काठमाडौं, साउन २४ — लामो प्रतीक्षापछि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली भदौ ३१ र असोज १ गते दुईदिने औपचारिक भारत भ्रमणमा निस्कने तयारीमा छन्। यो भ्रमणको औपचारिक निम्तो भदौ १ गते काठमाडौं आउन लागेका भारतीय विदेश सचिव विक्रम मिश्रीले हस्तान्तरण गर्ने कार्यक्रम छ। मिश्रीको भ्रमणलाई ओलीको भारत यात्रा तयारीको अन्तिम चरणका रूपमा हेरिएको छ।
यसैबीच, भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी सात वर्षपछि चीनको भ्रमणमा निस्कँदैछन्। भदौ १५ गतेदेखि सुरु हुने दुईदिने चीन भ्रमण मोदीको दोस्रो कार्यकालको महत्वपूर्ण विदेश यात्रा मानिएको छ। मोदीको चीन भ्रमण ओलीको भारत भ्रमणभन्दा दुई साता अघि हुँदैछ, जसले नेपाल, भारत र चीनबीचको त्रिपक्षीय सम्बन्धमा नयाँ सम्भावना र सन्तुलनको संकेत दिएको छ।
कूटनीतिक विश्लेषकहरूको भनाइमा, यी दुई उच्चस्तरीय भ्रमणहरूले दक्षिण एशियाको भू-राजनीतिक सन्तुलनमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्न सक्छन्। नेपालको दृष्टिकोणबाट हेर्दा, भारत र चीनबीचको मित्रता र आर्थिक सहकार्य नेपालका लागि अवसर बन्न सक्छ। तर विगतका अनुभवहरूले सिकाउँदै आएको सन्देश हो — यस्ता अवसरहरूलाई सही समयमै सदुपयोग गर्न नसके फाइदा लिन गाह्रो पर्छ।
नेपाल, भारत र चीनबीच भौगोलिक, सांस्कृतिक तथा आर्थिक रूपमा गहिरो सम्बन्ध रहे पनि राजनीतिक असमझदारी र रणनीतिक असन्तुलनका कारण सम्भावनाहरू प्रायः अधुरै रहँदै आएका छन्। तर विश्लेषकहरूको भनाइमा अहिलेको जटिल अन्तर्राष्ट्रिय परिस्थितिमा सन्तुलित कूटनीतिक पहलबाट नेपालले आफ्ना राष्ट्रिय हितलाई अघि बढाउने मौका पाउन सक्छ।
प्रधानमन्त्री ओलीको भारत भ्रमणका क्रममा द्विपक्षीय व्यापार, ऊर्जा सहयोग, सीमाविवाद समाधान, पूर्वाधार विकास र कोभिडपछिको पुनःनिर्माणमा साझेदारीजस्ता विषयहरू प्राथमिकतामा पर्ने बताइएको छ। उता मोदीको चीन भ्रमणमा भने ब्रिक्स सम्मेलन, व्यापार असन्तुलन, सीमा सुरक्षा तथा रणनीतिक साझेदारीका विषयमा छलफल हुने अपेक्षा गरिएको छ।
नेपाल सरकारका एक उच्च स्रोतका अनुसार, प्रधानमन्त्री ओलीले भारत भ्रमणमा नेपाली पक्षका चासोका विषयहरू दृढताका साथ उठाउने तयारी गरिरहेका छन्। भारत भ्रमणमा साकारात्मक वातावरण तयार भएमा चीनसँगको सम्बन्ध सन्तुलित राख्न पनि सजिलो हुने विश्वास लिइएको छ।
समग्रमा हेर्दा, प्रधानमन्त्री ओलीको भारत भ्रमण र प्रधानमन्त्री मोदीको चीन यात्रा एकै अवधिमा हुन लागेको सन्दर्भमा नेपालका लागि कूटनीतिक अवसरहरू उमार्ने सुनौलो घडी आएको विश्लेषकहरूको ठम्याइ छ। तर उनीहरूको जोड छ — “अबको नेपालले विगतका जस्तो अवसर गुमाउने छैन, रणनीतिक चातुर्यता अपनाएर लाभ उठाउनु पर्छ।”